مالیات بر ارث مالیاتی است که به تمام اموال منقول و غیرمنقول متوفی تعلق می‌گیرد. بر این اساس اگر ورثه بخواهند که ماترک به جا مانده از متوفی را میان خود تقسیم کنند، ابتدا باید مالیات آنها را بپردازند.
طبق ماده 18 قانون مالیات های مستقیم ، وراث به سه طبقه تقسیم می‌شوند:
نحوه محاسبه مالیات بر ارث بر اساس قانون جدید (متوفیان سال 1395 به بعد)
بر اساس ماده ۱۷ ق.م.م، اموال و دارایی هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد، به شرح زیر مشمول مالیات است:
- نسبت به سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند ۲ این ماده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ 3% .
- نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها 5 برابر نرخ های مذکور در تبصره 1 ماده ۱۴۳ و ماده ۱۴۳ مکرر ق.م.م طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث .
- نسبت به حق الامتياز و سایر اموال و حقوق مالی که در بند های مذکور به آنها تصریح نشده است، به نرخ 10% ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث .
- نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ 2% بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث .
- نسبت به املاک و حق واگذاری محل 5 برابر نرخ های مذکور در ماده ۵۹ ق.م.م به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث .
- نسبت به اموال و دارایی های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی ها پرداخت شده است به نرخ 10% ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث .
مطابق تبصره 1 ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم
محاسبه و اخذ مالیات بر ارث در مورد متوفیان قبل از لازم الاجرا شدن قانون مالیات های مستقیم اصلاحیه مورخ 1394/4/31 (تاریخ اجرای اصلاحیه یاد شده از ابتدای سال ۱۳۹۵ می باشد) اعم از اینکه پرونده مالیاتی برای آنها تشکیل شده یا نشده باشد، مشمول حکم ماده ۱۷ ق.م.م نخواهد بود
مطابق تبصره ۲ ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم
نرخ های مذکور در این ماده مربوط به وراث طبقه اول است. در صورتی که وراث طبقات دوم و سوم باشند، نرخهای مذکور در این ماده به ترتیب دو و چهار برابر خواهد شد.
معافیت‌های مالیات بر ارث
- اموالی که به مؤسسات دولتی وقف شده‌اند .
- وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت
- وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا کارفرما
- اثاث منزل محل سکونت متوفی
- اموالی که به مؤسسات دولتی وقف شده‌اند
- انواع بیمه‌های عمر و زندگی
- خسارت فوت و دیه
طبق ماده 25 قانون مالیات بر ارث، وراث طبقه اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث نخواهند شد.
وراث متوفی یا نماینده قانونی آنها باید به منظور کسر هزینه‌های کفن و دفن و دیون متوفی از اموال متوفی، ظرف یک سال از تاریخ فوت اظهارنامه‌ای حاوی کلیه اقلام ماترک متوفی همراه با تعیین ارزش روز زمان فوت و مشخص کردن مطالبات و بدهی‌ها را همراه با مدارک زیر به اداره انجام امور مالیاتی تسلیم کنند:
- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی و مطالبات متوفی
- رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مُثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است
- رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی اگر وصیت نامه موجود باشد
- رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط
