همانطور که در مباحث قبلی اشاره کردیم؛ مالیات در ایران به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود که مالیات بر درآمد مشاغل در دسته مالیات‌های مستقیم قرار دارد. مالیات بر درآمد مشاغل یا همان مالیات مشاغل، یکی از انواع مختلف مالیات بر درآمد است.
درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل های این قانون در ایران تحصیل کند پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می باشد،درآمد مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل عبارت است از کل فروش کالا و خدمات به اضافه سایر درآمدهای آنان که مشمول مالیات فصول دیگر شناخته نشده پس از کسر هزینه ها و استهلاکات مربوط طبق مقررات فصل هزینه های قابل قبول و استهلاکات.
گروه بندی صاحبان مشاغل
مطابق ماده ۲ آیین نامه مربوط به نوع دفاتر، اسناد و مدارک و روش های نگهداری، صاحبان مشاغل بر اساس شاخص ها و معیار هایی از قبیل نوع و یا حجم فعالیت به شرح ذیل گروه بندی می شوند:
- گروه اول
- گروه دوم
- گروه سوم
در مواردی که صرفا ارائه خدمات باشد ، ۵۰% مبالغ تعیین شده ملاک عمل می باشد.
گروه اول صاحبان مشاغل
- کلیه واردکنندگان و صادرکنندگان.
- صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن دارای پروانه بهره‌برداری از وزارتخانه یا مراجع ذیربط.
- صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر.
- صاحبان بیمارستان ها، زایشگاه ها، درمانگاهها ،کلینیک های تخصصی.
- صاحبان مشاغل صرافی.
- صاحبان فروشگاه‌های زنجیره ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه و یا مراجع ذیربط.
- صاحبان موسسات حسابرسی، حسابداری و دفتردارای، خدمات مالی و ارائه دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره ای، انفورماتیک و طراحی سیستم.
- صاحبان موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری و یا باربری.
- صاحبان مشاغلی که درآمد ابرازی (فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمات) براساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال قبل یا آخرین درآمد قطعی شده (فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمات) آنها بیش از مبلغ 150 میلیارد ریال باشد.
گروه دوم صاحبان مشاغل
صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی (فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمات) براساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال قبل یا آخرین درآمد قطعی شده (فروش کالا یا فروش توام کالا و ارائه خدمات) آنها بیش از مبلغ 55 میلیارد ریال و مساوی یا کمتر از 150 میلیارد ریال باشد
گروه سوم صاحبان مشاغل
صاحبان مشاغلی که در گروه‌های اول و دوم قرار نمی‌گیرند جزء گروه سوم محسوب می‌شوند.در اهمیت این نوع گروه‌بندی و اینکه آیا تفاوتی بین آنها وجود دارد یا خیر؟
باید گفت، تفاوت بسیار زیادی دارند؛ به این شکل که گروه اول از نظر انجام تکالیف قانونی شبیه به شرکت‌ها بوده و باید با استفاده از نرم‌افزار خدمات حسابداری تکالیف مالی خود را انجام دهند. از جمله اینکه اظهارنامه رد کنند، دفاتر را پلمپ بکنند، معاملات فصلی و ارزش‌افزوده دارند و مانند شرکت‌ها هستند.
گروه دو و سه تا حدودی انجام امور مالی و مالیاتی آسان‌تری دارند؛ دفتر و معاملات فصلی ندارند، حتی تا دو سال بعد از شروع فعالیتشان هم می‌توانند از تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم استفاده کنند و اظهارنامه‌ای ارائه نکنند.
درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی چگونه به دست می آید ؟
براساس قانون درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی یا همان مشاغل عموماً براساس خوداظهاری مودیان است. مگر آنکه اسناد و مدارکی خلاف آن به دست ممیز مالیاتی برسد. از جمله این اسناد می‌توان به تراکنش‌های بانکی اشاره کرد. ماده 97 ق.م.م به همین موضوع اشاره میکند و در کنار آن روش‌های جدید رسیدگی به درآمد مالیات مشاغل را نیز بیان میکند.
با این حال، خوداظهاری مودیان همچنان اصلی‌ترین مبنا برای تعیین درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی است. بخشی از این ماده بیان میکند:
«درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی موضوع این قانون که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی میباشند به استناد اظهارنامه مالیاتی مودی که با رعایت مقررات مربوط تنظیم و ارائه شده و مورد پذیرش قرارگرفته باشد، خواهد بود».
این ماده قانونی ادامه می‌دهد: «سازمان امور مالیاتی کشور میتواند اظهارنامه‌های مالیاتی دریافتی را بدون رسیدگی قبول و تعدادی از آنها را بر اساس معیارها و شاخصهای تعیین شده و یا به طور نمونه انتخاب و برابر مقررات مورد رسیدگی قرار دهد».
نحوه محاسبه مالیات بر در آمد مشاغل چگونه است ؟
ماده 94 و 100 قانون مالیات‌های مستقیم به نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل یا همان مالیات اصناف می‌پردازد که براساس آن در ماده 94 آمده است: «درآمد مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل عبارت است از کل فروش کالا و خدمات به اضافه سایر درآمدهای آنان که مشمول مالیات فصول دیگر شناخته نشده پس از کسر هزینه‌ها و استهلاکات مربوط طبق مقررات فصل هزینه‌های قابل قبول و استهلاکات » .
همچنین طبق ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم «مودیان موضوع این فصل این قانون مکلف اند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در یک سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق نمونه‌ای که به وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات متعلق را به نرخ مذکور در ماده (131) این قانون پرداخت نمایند ».
همانطور که می‌دانید اظهارنامه کارنامه عملکرد مالی فردی که مشمول پرداخت مالیات است که در آن رویدادهای مالی با استناد به مداراک موجود در آن درج شده است که در حال حاضر به صورت الکترونیکی و از طریق سایت MY.TAXGOV.IR به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شود.
تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم بیان میکند:
سازمان امور مالیاتی کشور میتواند برخی از مشاغل یا گروه‌هایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آنها حداکثر ده برابر معافیت موضوع ماده(84) این قانون باشد از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مودیان مذکور را به‌صورت مقطوع تعیین و وصول نماید. در مواردی که مودی کمتر از یک سال مالی به فعالیت اشتغال داشته باشد مالیات متعلق نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول می‌شود .
میزان معافیت مالیاتی اشخاص حقیقی چقدر است ؟
مالیات مشاغل نیز مانند سایر انواع مالیات مشمول برخی معافیت‌ها می‌شود که در ماده 101 ق.م.م به آن اشاره شده است. این ماده بیان میکند:
«درآمد سالانه مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل که اظهارنامه مالیاتی خود را طبق مقررات این فصل در موعد مقرر تسلیم کرده‌اند تا میزان معافیت موضوع ماده (84) این قانون از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخهای مذکور در ماده (131) این قانون مشمول مالیات خواهد بود. شرط تسلیم اظهارنامه برای استفاده از معافیت فوق نسبت به عملکرد سال 1382 به بعد جاری است».
برای درخواست وکیل مالیاتی نیز می توانید از سایت دیدن کنید.
این ماده قانونی دو تبصره مهم دارد.
تبصره یک: این ماده به طور خلاصه میکند که معافیت مالیاتی مشاغل در مشارکت‌های مدنی در نهایت به دو نفر اعطا می‌شود. برای نمونه چنانچه چهار نفر با هم دارای مغازه باشند؛ دو نفر از آنها مشمول معافیت هستند. این تبصره همچنین بیان میکند که معافیت مالیاتی مشاغل به زوجین، صرفا به زوج تعلق می‌گیرد.
نهایت تبصره دو: ماده 101 می‌گوید: در صورتی که هر شخص حقیقی دارای بیش از یک واحد شغلی باشد، مجموع درآمد واحدهای شغلی وی با کسر فقط یک معافیت موضوع این ماده مشمول مالیات به نرخهای مذکور در ماده(131) این قانون می‌شود
